HS Đa Mục Đích: Cách Chọn Đúng Khi Có Nhiều Mã Tương Tự

HS đa mục đích là gì? Cách chọn đúng khi có nhiều mã tương tự như thế nào? Cùng Lê Ánh tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây. Hàng hóa đa chức năng hay hàng hóa phức hợp chính là những hàng hóa khó phân loại nhất. Đây là nơi ranh giới giữa thuế suất 0% và 20% trở nên cực kỳ mong manh. Chỉ một quyết định sai lầm khi chọn đặc tính nào là "chính", doanh nghiệp có thể đối mặt với án truy thu thuế khổng lồ sau 3-5 năm thông quan.

Việc phân loại HS không còn đơn giản. Một mặt hàng có thể vừa mang chức năng A, vừa có đặc tính B, lại làm từ vật liệu C — mỗi yếu tố tương ứng một mức thuế khác nhau, khiến nhân viên XNK dễ rơi vào “ma trận” khi chọn mã.

Giải pháp không dựa vào cảm tính mà phải tuân theo 6 Quy tắc Tổng quát (GRI) của WCO. Bài viết này sẽ làm rõ Quy tắc 3 — nguyên tắc quan trọng nhất giúp xác định mã HS chính xác cho các sản phẩm đa mục đích.

1. Thế Nào Là Hàng Hóa Đa Mục Đích Và Phức Hợp?

Trong danh mục HS, hàng hóa khó phân loại thường rơi vào 3 nhóm sau:

Hàng hóa hỗn hợp (Mixtures): Ví dụ: Một hỗn hợp hóa chất gồm 60% chất A và 40% chất B.

Hàng hóa phức hợp (Composite goods): Được cấu tạo từ các bộ phận khác nhau về chất liệu hoặc cấu trúc. Ví dụ: Băng tải (cao su) có lõi thép; Giá để bát đĩa (inox) có khay hứng nước (nhựa).

Hàng hóa bán lẻ dạng bộ (Sets for retail sale): Tập hợp các sản phẩm rời rạc được đóng gói chung để thực hiện một chức năng cụ thể. Ví dụ: Bộ dụng cụ vẽ (màu, cọ, bảng pha màu).

Khi một sản phẩm có thể được phân loại vào hai hay nhiều nhóm (Heading) khác nhau, Quy tắc 1 (Chú giải chương/nhóm) không còn đủ mạnh. Lúc này, ta buộc phải dùng Quy tắc 3.

hs đa mục đích

2. Chiến Lược Áp Dụng Quy Tắc 3: Tam Giác Phân Loại (3a - 3b - 3c)

Quy tắc 3 không được áp dụng tùy tiện mà phải theo thứ tự ưu tiên tuyệt đối: 3(a) trước, nếu không được mới sang 3(b), và cuối cùng là 3(c).

2.1. Quy tắc 3(a): Ưu tiên mô tả cụ thể (Specific Description)

Nguyên tắc: Nhóm nào có mô tả đích danh, cụ thể về hàng hóa thì được ưu tiên hơn nhóm có mô tả chung chung theo chức năng.

Ví dụ thực tế:

Mặt hàng: Trục khuỷu dùng cho động cơ xe ô tô.

Phân vân:

Mã A (87.08): Bộ phận và phụ tùng của xe ô tô (Mô tả theo công dụng chung).

Mã B (84.83): Trục truyền động, trục khuỷu (Mô tả đích danh tên hàng).

Quyết định: Chọn 84.83. Vì "Trục khuỷu" là tên gọi cụ thể hơn là "Bộ phận xe".

Lỗi thường gặp: Doanh nghiệp thường thói quen áp vào mã bộ phận (Parts) của máy chính vì nghĩ nó đi theo máy. Đây là sai lầm cơ bản. Hãy tìm xem có mã nào gọi tên chính xác linh kiện đó không.

2.2. Quy tắc 3(b): Đặc tính cơ bản (Essential Character)

Đây là quy tắc quan trọng nhất và cũng gây tranh cãi nhất khi xử lý hàng đa chức năng.

Nguyên tắc: Nếu Quy tắc 3(a) không giải quyết được (do các nhóm đều cụ thể như nhau hoặc đều chung chung), hàng hóa sẽ được phân loại theo nguyên liệu hoặc thành phần mang lại đặc tính cơ bản cho nó.

Làm sao để xác định "Đặc tính cơ bản"? Hải quan và Doanh nghiệp thường tranh luận dựa trên các yếu tố sau:

Bản chất nguyên liệu: Kích thước, khối lượng, độ bền.

Giá trị: Thành phần nào đắt tiền nhất?

Công dụng (Primary Function): Người tiêu dùng mua sản phẩm vì chức năng gì là chính?

Case Study: Bộ quà tặng Rượu Vang (Gift Set)

Thành phần: 1 chai Rượu vang (giá $50) + 1 chiếc Ly thủy tinh (giá $5) + 1 Hộp gỗ.

Phân tích: Rượu vang (Chương 22), Ly (Chương 70).

Quyết định: Áp theo mã Rượu vang. Vì rượu mang lại giá trị chính và mục đích sử dụng chính. Cái ly chỉ là phụ kiện đi kèm.

Case Study: Thảm trải sàn ô tô (Cao su + Nỉ)

Cấu tạo: Lớp dưới là cao su đúc (chống trượt), lớp trên là nỉ tufting (thẩm mỹ).

Quyết định: Nếu lớp nỉ dày, đẹp, tạo nên giá trị thẩm mỹ và cảm giác sử dụng -> Áp theo Thảm dệt (Chương 57). Nếu lớp cao su dày, chức năng chính là hứng bụi bẩn, dễ rửa -> Có thể áp theo Cao su (Chương 40). Lưu ý: Đa số trường hợp Hải quan sẽ thiên về áp mã có thuế cao hơn nếu đặc tính không rõ ràng.

2.3. Quy tắc 3(c): Thứ tự sau cùng (Last in Numerical Order)

Nguyên tắc: Khi không thể xác định đặc tính cơ bản (hàng hóa "kẻ tám lạng, người nửa cân" về chức năng và giá trị), hãy chọn mã HS có thứ tự lớn nhất trong các mã đang xem xét.

Ví dụ: Một hỗn hợp dung môi gồm 50% Toluene (nhóm 29.02) và 50% Xylene (nhóm 29.02 - nhưng mã số chi tiết khác).

Giả sử phải chọn giữa mã 2902.30 và 2902.44.

Quyết định: Chọn 2902.44 (số lớn hơn).

3. Phân Biệt Máy Móc Đa Chức Năng

Đối với máy móc, thiết bị điện (Chương 84, 85), chúng ta cần lưu ý thêm Chú giải 3 của Phần XVI. Chú giải này quy định cụ thể hơn về máy đa chức năng.

Quy định: Các máy được thiết kế để thực hiện hai hay nhiều chức năng hỗ trợ lẫn nhau, hoặc các máy phức hợp, sẽ được phân loại theo chức năng chính.

Case Study Kinh Điển: Máy In Đa Năng (All-in-one Printer)

Một thiết bị văn phòng vừa có thể:

In laser (Printer).

Quét tài liệu (Scanner).

Sao chụp (Photocopy).

Gửi Fax.

Phân tích: Trước đây, máy này gây rất nhiều tranh cãi. Tuy nhiên, hiện nay theo các quy định và tiền lệ phân loại quốc tế: Chức năng "kết nối với máy xử lý dữ liệu tự động" (kết nối máy tính/mạng) và in ấn/quét được xem là cốt lõi.

Kết luận: Phân loại vào nhóm 8443 (Máy in...), thay vì nhóm 8471 (Thiết bị tính toán) hay 9008 (Máy photocopy quang học cũ).

Case Study: Ghế Massage (Massage Chair)

Sản phẩm này là sự kết hợp giữa:

Ghế ngồi (Đồ nội thất - Chương 94).

Hệ thống con lăn, túi khí rung, đấm (Máy trị liệu cơ học - Chương 90).

Góc độ doanh nghiệp: Muốn áp Chương 94 (Ghế) vì thường thuế thấp hơn hoặc thủ tục dễ hơn.

Góc độ Hải quan: Thường hướng về Chương 90 (Thiết bị trị liệu - 9019).

Giải pháp chuyên gia:

Nếu là ghế Sofa thông thường, chỉ gắn thêm cục rung nhẹ ở lưng -> Áp Chương 94.

Nếu là ghế chuyên dụng, thiết kế ôm sát người, có bảng điều khiển phức tạp, hệ thống con lăn di chuyển toàn thân, mục đích chính là thư giãn/trị liệu chứ không phải để "ngồi tiếp khách" -> Áp 90.19.

4. Bẫy "Hàng Bộ" (Set) - Những Sai Lầm Thường Gặp

Nhiều doanh nghiệp nhập khẩu một hộp chứa nhiều món đồ và khai báo là "Bộ sản phẩm..." để áp một mã duy nhất. Tuy nhiên, không phải cái gì gom lại cũng được gọi là "Bộ" theo Quy tắc 3(b).

Điều kiện để được coi là "Bộ sản phẩm bán lẻ":

Gồm ít nhất 2 món hàng khác nhau (về mã HS).

Được xếp cùng nhau để đáp ứng một nhu cầu cụ thể hoặc thực hiện một hoạt động cụ thể.

Được đóng gói để bán lẻ cho người dùng cuối (không cần đóng gói lại).

Ví dụ SAI lầm (Không được áp 1 mã):

Hộp quà Tết: Gồm 1 chai rượu, 1 hộp bánh, 1 gói kẹo, 1 gói trà.

Phân tích: Rượu để uống, bánh kẹo để ăn. Mặc dù cùng phục vụ nhu cầu "ăn uống" nhưng theo quan điểm Hải quan, đây là các sản phẩm rời rạc, tiêu dùng độc lập.

Hậu quả: Hải quan bắt tách riêng từng dòng hàng: Rượu khai mã rượu, Bánh khai mã bánh. Việc khai chung 1 mã (thường là mã thuế cao nhất hoặc mã bộ) có thể bị bác bỏ.

Ví dụ ĐÚNG (Được áp 1 mã):

Bộ mì Spaghetti: Gồm 1 gói mì chưa nấu (19.02), 1 gói phô mai (04.06), 1 lọ sốt cà chua (21.03).

Phân tích: Ba thứ này bắt buộc phải dùng chung để tạo thành món mì Ý.

Quyết định: Áp theo mã của thành phần chính (Mì hoặc Sốt tùy tỷ lệ).

5. Quy Trình 4 Bước Để Chọn Mã HS Đa Năng

Để tránh rủi ro bị truy thu thuế và xử phạt hành chính (phạt 20% số thuế chênh lệch), tôi khuyến nghị quy trình thẩm định nội bộ sau:

quy trình tra mã hs đa năng

Bước 1: Liệt kê toàn bộ thông số kỹ thuật

Thành phần vật liệu (Tỷ lệ %, trọng lượng, giá trị).

Chức năng hoạt động.

Catalog/Tài liệu kỹ thuật và hình ảnh thực tế.

Bước 2: Tra cứu Chú giải (Section/Chapter Notes)

Đây là bước "sống còn". Hãy mở trang đầu tiên của Chương liên quan và đọc phần "Chú giải".

Ví dụ: Chú giải Chương 94 loại trừ "Ghế dùng trong nha khoa" (chuyển về chương 90). Nếu không đọc chú giải, bạn sẽ áp sai ngay lập tức.

Bước 3: Vận dụng lần lượt GRI 1 -> 3

Thử Quy tắc 1 (Tìm tên đích danh).

Nếu không có, xét Quy tắc 3(a) (Mô tả cụ thể).

Xét Quy tắc 3(b) (Đặc tính cơ bản - Weight/Value/Function).

Xét Quy tắc 3(c) (Số thứ tự).

Bước 4: Xin xác định trước mã HS (Advance Ruling)

Nếu lô hàng có giá trị lớn hoặc bạn dự định nhập khẩu thường xuyên nhưng mã số vẫn mơ hồ, ĐỪNG ĐOÁN.

Hãy làm thủ tục "Xin xác định trước mã số" gửi Tổng cục Hải quan theo Thông tư 38/2015/TT-BTC (được sửa đổi bởi TT 39/2018).

Văn bản trả lời của Tổng cục có giá trị pháp lý ấn định mã HS cho lô hàng của bạn trong vòng 3 năm. Đây là "lá bùa hộ mệnh" an toàn nhất.

6. Các Câu Hỏi Thường Gặp Với Tra Mã HS Đa Mục Đích

Hỏi: Nếu sản phẩm có bao bì đi kèm (hộp đựng đàn, bao máy ảnh) thì áp mã thế nào?

Đáp: Áp dụng Quy tắc 5(a). Bao bì, hộp đựng chuyên dụng, có hình dáng khớp với sản phẩm, dùng trong thời gian dài và bán kèm sản phẩm thì được phân loại cùng mã với sản phẩm đó. Ví dụ: Bao da bán kèm máy ảnh thì áp mã máy ảnh.

Hỏi: Linh kiện tháo rời đồng bộ có được áp mã máy chính không?

Đáp: Có. Theo Quy tắc 2(a), một mặt hàng ở dạng chưa lắp ráp hoặc tháo rời (CKD/SKD) nhưng có đầy đủ đặc tính của thành phẩm thì vẫn được áp mã của thành phẩm.

Hỏi: Tại sao cùng một mặt hàng, Hải quan HCM áp mã này, Hải quan Hải Phòng áp mã kia?

Đáp: Do sự khác biệt trong quan điểm đánh giá "Đặc tính cơ bản". Để tránh rủi ro này, doanh nghiệp nên tham khảo Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam và các Văn bản tuyển tập kết quả phân loại do Tổng cục Hải quan ban hành để có cơ sở giải trình thống nhất.

Đừng chỉ nhìn vào Thuế suất để chọn mã HS. Hãy nhìn vào Bản chất hàng hóa và Quy tắc phân loại.

Phân loại HS cho hàng hóa đa mục đích luôn là một trong những thách thức lớn nhất đối với doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Khi một sản phẩm sở hữu nhiều chức năng, cấu tạo phức tạp hoặc có thể thuộc nhiều nhóm khác nhau, việc lựa chọn mã chính xác phải dựa trên GRI, đặc biệt là Quy tắc 3.

Khi hiểu đúng bản chất hàng hóa, phân tích đầy đủ chức năng chính và áp dụng đúng thứ tự các quy tắc, doanh nghiệp sẽ hạn chế tối đa rủi ro sai mã, tránh bị ấn định thuế và đảm bảo thông quan thuận lợi.

Chọn đúng mã HS không chỉ là tuân thủ, mà còn là cách bảo vệ lợi ích tài chính của doanh nghiệp. Nếu bạn muốn nâng cao kỹ năng phân loại, khóa học HS code chuyên sâu tại Xuất nhập khẩu Lê Ánh sẽ giúp bạn nắm chắc phương pháp và tự tin xử lý mọi mặt hàng trong thực tế.