Khả Năng Thanh Toán Là Gì? Cách Tính Và Phân Tích Các Hệ Số

Mục lục

Khả năng thanh toán là một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp, đặc biệt là khả năng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính ngắn hạn và dài hạn. Có nhiều hệ số khác nhau để phân tích khả năng thanh toán, như hệ số thanh toán hiện hành, hệ số thanh toán nhanh, hệ số thanh toán tức thời và hệ số bao phủ lãi vay. Vậy khả năng thanh toán là gì? Cách tính các hệ số như thế nào?

Trong bài viết này, Leanh.edu.vn sẽ giới thiệu cho bạn về khái niệm, ý nghĩa và cách tính các hệ số khả năng thanh toán, cũng như cách phân tích và so sánh các hệ số này để đưa ra những kết luận và đề xuất phù hợp cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Hãy cùng theo dõi nhé!

1. Khả năng thanh toán là gì?

Khả năng thanh toán là một thuật ngữ kinh tế dùng để chỉ khả năng thanh toán các khoản phải trả, khoản phải thu của ngân sách nhà nước, ngân hàng và các tổ chức kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định. Khả năng thanh toán thể hiện sự cân bằng giữa các dòng tiền thu và chi hay giữa nguồn vốn kinh tế và nguồn lực sẵn có. Đồng thời, đây cũng là một chỉ số để đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp, đặc biệt là khả năng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính ngắn hạn và dài hạn.

Một doanh nghiệp có khả năng thanh toán cao chứng tỏ doanh nghiệp có năng lực tài chính tốt, có cơ sở đảm bảo khả năng chi trả tốt các khoản nợ của doanh nghiệp.

Ngược lại, nếu khả năng thanh toán thấp chứng tỏ doanh nghiệp đang gặp vấn đề về tài chính và có nhiều rủi ro dẫn đến mất khả năng trả nợ, thanh toán trong tương lai. Về lâu dài sẽ gây tác động xấu đến doanh nghiệp như mất nhà đầu tư, nhà cung cấp, ngân hàng không cho vay vốn, thậm chí dẫn đến việc phá sản.

Vậy mất khả năng thanh toán là gì? Doanh nghiệp mất khả năng thanh toán là như thế nào? Đây chắc chắn là câu hỏi mà rất nhiều bạn quan tâm và đặt ra.

Mất khả năng thanh toán là tình trạng mà doanh nghiệp không có đủ tiền mặt hoặc các tài sản có thể chuyển đổi thành tiền mặt để thanh toán các khoản nợ đến hạn. Mất khả năng thanh toán có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, như: doanh thu giảm, quản lý dòng tiền kém, chi phí tăng, lãi suất vay cao, thiếu hụt vốn lưu động, rủi ro thị trường, cạnh tranh gay gắt…

Doanh nghiệp mất khả năng thanh toán được quy định tại khoản 1 Điều 4 Luật phá sản 2014 thì “Mất khả năng thanh toán là không thực hiện nghĩa vụ thanh toán khoản nợ trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày đến hạn thanh toán”.

2. Ý nghĩa khả năng thanh toán của doanh nghiệp

Khả năng thanh toán có ý nghĩa quan trọng vì:

Ảnh hưởng đến kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp: Nếu khả năng thanh toán cao, doanh nghiệp có thể duy trì hoạt động kinh doanh ổn định và phát triển bền vững. Tuy nhiên, nếu khả năng thanh toán thấp, doanh nghiệp sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong mọi hoạt động, thậm chí có thể rơi vào tình trạng phá sản.
Ảnh hưởng đến mức uy tín của doanh nghiệp: Nếu khả năng thanh toán cao, doanh nghiệp sẽ được các bên liên quan như khách hàng, nhà cung cấp, ngân hàng, nhà đầu tư tin tưởng và hợp tác. Và khả năng thanh toán thấp, doanh nghiệp sẽ mất niềm tin và hỗ trợ từ các bên liên quan.
Ảnh hưởng đến khả năng vay vốn của doanh nghiệp: Nếu khả năng thanh toán cao, doanh nghiệp có thể vay được các khoản tín dụng mới với lãi suất thấp và điều kiện thuận lợi để đầu tư vào các dự án mới. Ngược lại, nếu khả năng thanh toán thấp, doanh nghiệp sẽ khó vay được các khoản tín dụng mới hoặc phải chịu lãi suất cao và điều kiện khắt khe.
Ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp: Nếu khả năng thanh toán cao, doanh nghiệp có thể chọn các chiến lược kinh doanh táo bạo, đổi mới và mở rộng thị trường. Nếu khả năng thanh toán thấp, doanh nghiệp phải chọn các chiến lược kinh doanh thận trọng, bảo thủ và thu hẹp thị trường.
Ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và sinh lời của doanh nghiệp: Doanh nghiệp có khả năng thanh toán cao sẽ có lợi thế trong việc thương lượng giá cả, thời hạn thanh toán, điều kiện giao nhận … với các bên liên quan, giúp tiết kiệm chi phí và tăng thu nhập. Ngược lại, nếu doanh nghiệp có khả năng thanh toán thấp sẽ phải chịu áp lực từ các khoản phải trả, phải chấp nhận các điều kiện bất lợi, trả lãi cao cho các khoản vay… gây tăng chi phí và giảm lợi nhuận.
Ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp: Doanh nghiệp có khả năng thanh toán ổn định và bền vững, doanh nghiệp sẽ có cơ hội duy trì và mở rộng hoạt động kinh doanh, tận dụng các cơ hội thị trường, đầu tư vào các dự án mới… Ngược lại, nếu doanh nghiệp có khả năng thanh toán yếu kém và không kiểm soát được dòng tiền, doanh nghiệp sẽ gặp nguy cơ phá sản, giải thể hoặc bị sáp nhập.

Vì vậy, khả năng thanh toán là một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá tình hình tài chính và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần theo dõi và cải thiện khả năng thanh toán bằng cách ứng dụng các biện pháp như: lập kế hoạch dòng tiền hợp lý, tối ưu hóa vòng quay hàng tồn kho và công nợ phải thu, đa dạng hóa các kênh thu nhập, hạn chế vay nợ quá hạn,...

3. Các hệ số khả năng thanh toán - Cách tính dễ nhớ nhất

Các hệ số khả năng thanh toán là các chỉ số tài chính được sử dụng để đánh giá mức độ an toàn và linh hoạt của doanh nghiệp trong việc đáp ứng các nghĩa vụ tài chính ngắn hạn và dài hạn. Các hệ số khả năng thanh toán thường được tính dựa trên các số liệu trong bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp. Leanh.edu.vn sẽ giới thiệu cho các bạn cách tính 6 hệ số khả năng thanh toán phía dưới đây.

3.1. Hệ số khả năng thanh toán hiện hành (Hệ số khả năng thanh toán ngắn hạn)

Hệ số khả năng thanh toán hiện hành là tỷ lệ giữa tài sản lưu động và nợ phải trả ngắn hạn của doanh nghiệp. Hệ số này cho biết doanh nghiệp có đủ tài sản lưu động để chi trả các khoản nợ ngắn hạn không.

Hệ số này thường dao động từ 1 đến 2, thể hiện doanh nghiệp có khả năng thanh toán bình thường. Nếu hệ số nhỏ hơn 1, thể hiện doanh nghiệp thiếu khả năng thanh toán, cần đi sâu tìm hiểu nguyên nhân.

Công thức tính là:

Hệ số khả năng thanh toán hiện hành = Tài sản lưu động / Nợ phải trả ngắn hạn

3.2. Hệ số khả năng thanh toán tổng quát

Hệ số khả năng thanh toán tổng quát (hay còn gọi là hệ số khả năng thanh toán tài sản): là tỷ lệ giữa tổng tài sản và tổng nợ phải trả của doanh nghiệp. Hệ số này cho biết một đồng nợ phải trả được bảo đảm bằng bao nhiêu đồng tài sản của doanh nghiệp.

Hệ số này càng cao càng tốt, thể hiện doanh nghiệp có khả năng thanh toán cao và ít phụ thuộc vào các nguồn vay.

Công thức tính:

Hệ số khả năng thanh toán tổng quát = Tổng tài sản / Tổng nợ phải trả

3.3. Khả năng thanh toán nhanh

Hệ số khả năng thanh toán nhanh (hay còn gọi là hệ số thanh khoản ròng) là tỷ lệ giữa tài sản lưu động trừ đi hàng tồn kho và chi phí trả trước chia cho nợ phải trả ngắn hạn của doanh nghiệp. Hệ số này cho biết khả năng lưu chuyển các nguồn tiền để trả các khoản nợ khi không có thu nhập từ bán hàng.

Hệ số này thường dao động từ 0,5 đến 1, thể hiện doanh nghiệp có khả năng thanh toán khá. Nếu hệ số nhỏ hơn 0,5, thể hiện doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thanh toán.

Công thức tính:

Hệ số khả năng thanh toán nhanh = (Tài sản lưu động - Hàng tồn kho - Chi phí trả trước) / Nợ phải trả ngắn hạn

3.4. Khả năng thanh toán thức thời

Hệ số khả năng thanh toán tức thời (hay còn gọi là hệ số thanh khoản tiền mặt) là tỷ lệ giữa tiền và các khoản tương đương tiền chia cho nợ phải trả ngắn hạn của doanh nghiệp. Hệ số này cho biết khả năng thanh toán ngay lập tức của doanh nghiệp bằng tiền mặt.

Hệ số này càng cao càng tốt, thể hiện doanh nghiệp có khả năng thanh toán cao và an toàn. Công thức tính:

Hệ số khả năng thanh toán tức thời =Tiền và các khoản tương đương tiền / Nợ phải trả ngắn hạn

3.5. Hệ số khả năng thanh toán lãi vay

Hệ số khả năng thanh toán lãi vay là tỷ lệ giữa lợi nhuận trước thuế và lãi vay của doanh nghiệp. Hệ số này cho biết doanh nghiệp có đủ lợi nhuận để trả lãi vay không.

Hệ số này càng cao càng tốt, thể hiện doanh nghiệp có khả năng thanh toán lãi vay cao và ít rủi ro tài chính. Công thức tính:

Hệ số khả năng thanh toán lãi vay = Lợi nhuận trước thuế / Lãi vay

3.6. Hệ số khả năng thanh toán nợ dài hạn

Hệ số khả năng thanh toán nợ dài hạn là tỷ lệ giữa dòng tiền từ hoạt động kinh doanh và tổng các khoản chi trả cho các khoản vay dài hạn của doanh nghiệp. Hệ số này cho biết doanh nghiệp có đủ dòng tiền để trả các khoản vay dài hạn không.

Hệ số này càng cao càng tốt, thể hiện doanh nghiệp có khả năng thanh toán nợ dài hạn cao và ít rủi ro tài chính. Công thức tính:

Hệ số khả năng thanh toán nợ dài hạn = Dòng tiền từ hoạt động kinh doanhTổng các khoản chi trả cho các khoản vay dài hạn

4. Khi đánh giá khả năng thanh toán cần lưu ý những gì?

Hệ số khả năng thanh toán thể hiện được khía cạnh nhất định về sức khỏe của doanh nghiệp. Do đó, khi các nhà đầu tư hay nhà phân tích tài chính rất quan tâm đến những hệ số này khi đưa ra các quyết định tài chính vào doanh nghiệp bất kì. Nhưng có một số lưu ý về hệ số khả năng thanh toán khi đánh giá như sau:

Chọn các chỉ số phù hợp với mục đích và đối tượng đánh giá. Có nhiều loại hệ số khả năng thanh toán, nhưng không phải cứ càng nhiều càng tốt. Bạn cần xem xét kỹ các yếu tố như ngành nghề, quy mô, thời gian, nguồn dữ liệu… để chọn ra các chỉ số có ý nghĩa và phản ánh đúng, chính xác khả năng thanh toán của doanh nghiệp.
So sánh các chỉ số với các tiêu chuẩn, chuẩn mực hoặc các doanh nghiệp cùng ngành. Việc so sánh sẽ giúp bạn đánh giá được mức độ cao hay thấp của các hệ số khả năng thanh toán, cũng như xác định được ưu điểm và nhược điểm của doanh nghiệp. Bạn có thể tham khảo các tiêu chuẩn quốc tế, quy định của nhà nước, báo cáo của các tổ chức tài chính… để có được các tiêu chuẩn so sánh hợp lý.
Phân tích các nguyên nhân và hậu quả của các chỉ số. Việc đánh giá khả năng thanh toán không chỉ dừng lại ở việc tính toán và so sánh các chỉ số, mà còn cần phải hiểu được các yếu tố ảnh hưởng đến các chỉ số đó, cũng như những tác động của chúng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Bạn cần phân tích kỹ lưỡng các nguyên nhân và hậu quả của các chỉ số để có thể đưa ra các giải pháp cải thiện khả năng thanh toán của doanh nghiệp.

Qua bài viết này, Leanh.edu.vn đã giới thiệu cho bạn về khái niệm, ý nghĩa và cách tính các hệ số khả năng thanh toán, cũng như cách phân tích và so sánh các hệ số này để đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp cần chú ý theo dõi và cải thiện các hệ số khả năng thanh toán, đồng thời xử lý kịp thời các rủi ro và vấn đề của nợ phải trả.

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về khả năng thanh toán. Chúc các bạn thành công!

Xem thêm:

Trên đây là toàn bộ kiến thức về khả năng thanh toán và hệ số phân tích khả năng thanh toán. Để biết thêm những kiến thức và kinh nghiệm đầu tư các bạn có thể tham khảo Khóa Học Phân Tích Tài Chính Doanh Nghiệp.

Tài Chính - Đầu Tư