Khi Nào Hợp Đồng Lao Động Bị Tuyên Vô Hiệu? Các Ví Dụ Thực Tế

Mục lục

Khi hợp đồng lao động bị tuyên vô hiệu, doanh nghiệp có thể phải truy lĩnh tiền lương, đóng bổ sung bảo hiểm hoặc bồi thường cho người lao động. Người lao động cũng có thể bị thiệt thòi về quyền lợi nếu không nhận biết kịp thời.

Hợp đồng lao động là cơ sở quan trọng nhất xác định quan hệ lao động giữa doanh nghiệp và người lao động. Tuy nhiên, trên thực tế, có nhiều trường hợp hợp đồng đã ký nhưng không được pháp luật công nhận vì sai thẩm quyền, sai nội dung hoặc vi phạm điều kiện giao kết.

Để phòng tránh rủi ro, cần hiểu rõ khi nào hợp đồng vô hiệu và doanh nghiệp – người lao động phải xử lý như thế nào. Dưới đây là các trường hợp phổ biến theo Bộ luật Lao động 2019 và hướng dẫn liên quan.

Cùng leanh.edu.vn tìm hiểu nội dung chi tiết về Khi Nào Hợp Đồng Lao Động Bị Tuyên Vô Hiệu? kèm các ví dụ thực tế trong bài viết dưới đây:

1. Phân loại hợp đồng lao động vô hiệu

Hợp đồng lao động vô hiệu được chia thành hai nhóm chính: vô hiệu toàn bộ và vô hiệu từng phần.

1.1. Vô hiệu toàn bộ

Áp dụng khi hợp đồng có lỗi nghiêm trọng như:

Người ký hợp đồng không có thẩm quyền theo điều lệ hoặc không có ủy quyền hợp lệ
Nội dung hợp đồng trái pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội
Công việc thỏa thuận thuộc nhóm công việc bị pháp luật cấm thực hiện
Vi phạm nguyên tắc tự nguyện và trung thực khi giao kết

Trong trường hợp này, toàn bộ hợp đồng không có giá trị pháp lý. Tuy nhiên, thời gian người lao động đã làm việc thực tế vẫn được tính để trả lương và thực hiện chế độ.

1.2. Vô hiệu từng phần

Xảy ra khi chỉ một số điều khoản sai, ví dụ:

Lương thấp hơn mức tối thiểu vùng
Lương thử việc dưới 85%
Điều khoản phạt tiền, khấu trừ lương trái luật
Điều khoản hạn chế quyền cá nhân của người lao động
Nội dung về bảo hiểm trái quy định

Các điều khoản đó bị loại bỏ và thay thế bằng quy định pháp luật. Các phần còn lại của hợp đồng vẫn có hiệu lực.

>>>>> Xem nhiều: Khóa học hành chính nhân sự ở Hà Nội

2. Vô hiệu do sai thẩm quyền giao kết

Đây là nhóm vi phạm doanh nghiệp thường gặp nhất.

Ai được quyền ký hợp đồng?

Người sử dụng lao động phải là:

Đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp
Hoặc người được ủy quyền theo văn bản ủy quyền hoặc quy chế nội bộ có giá trị pháp lý

Nhiều doanh nghiệp giao cho trưởng phòng nhân sự, trưởng ca hoặc giám đốc chi nhánh ký hợp đồng nhưng không có căn cứ pháp lý rõ ràng. Khi xảy ra tranh chấp, hợp đồng dễ bị tuyên vô hiệu toàn bộ.

Hệ quả:

Doanh nghiệp buộc phải ký lại hợp đồng đúng thẩm quyền nếu tiếp tục sử dụng lao động
Người lao động vẫn được thanh toán đủ tiền lương và quyền lợi trong thời gian đã làm việc
Doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính nếu ký sai thẩm quyền nhiều trường hợp hoặc gây thiệt hại quyền lợi người lao động

Ví dụ:

Một công ty phân quyền cho giám đốc chi nhánh điều hành hoạt động nhưng không quy định rõ thẩm quyền ký hợp đồng lao động. Sau khi phát sinh tranh chấp, tòa án xác định giám đốc chi nhánh không có thẩm quyền giao kết. Hợp đồng bị tuyên vô hiệu toàn bộ, và công ty phải trả toàn bộ tiền lương còn thiếu, truy đóng bảo hiểm và ký lại hợp đồng đúng thẩm quyền.

Khi Nào Hợp Đồng Lao Động Bị Tuyên Vô Hiệu? Các Ví Dụ Thực Tế

3. Vô hiệu do nội dung xâm phạm quyền, lợi ích của người lao động

Điều khoản xâm phạm quyền cá nhân hoặc quyền lao động cơ bản luôn bị coi là trái luật.

Nhóm nội dung vi phạm phổ biến

Cấm kết hôn, cấm sinh con trong thời gian làm việc
Yêu cầu người lao động không được đổi chỗ ở hoặc hạn chế quyền đi lại
Giữ bản chính giấy tờ tùy thân hoặc văn bằng
Ràng buộc hạn chế cạnh tranh quá mức nhưng không bồi thường hợp lý
Điều khoản ngăn cản quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp

Quan điểm pháp luật

Pháp luật lao động bảo vệ quyền nhân thân của người lao động. Vì vậy, dù người lao động có tự nguyện ký, điều khoản trái luật vẫn bị vô hiệu.

Ví dụ:

Một công ty đào tạo nghệ thuật yêu cầu người lao động cam kết không được kết hôn trong ba năm đầu vì ảnh hưởng đến hình ảnh. Điều khoản này trái luật và bị vô hiệu. Các điều khoản khác vẫn có hiệu lực nhưng phần vi phạm bị thay thế bằng quy định pháp luật.

»»» Tham khảo:

Hồ Sơ Đăng Ký Lao Động Mới Tham Gia BHXH
Cách Đánh Giá Ứng Viên Qua Phỏng Vấn Thực Tế
Quy Trình Giải Quyết Chế Độ Dưỡng Sức Phục Hồi Sức Khỏe
Mẫu Quyết Định Bổ Nhiệm Chức Vụ File Word Chuẩn Mới Nhất
Onboarding Là Gì? Quy Trình Hội Nhập Nhân Viên Mới Hiệu Quả

4. Vô hiệu từng phần về tiền lương và bảo hiểm xã hội

Tiền lương và bảo hiểm là hai nội dung cơ bản của hợp đồng, thường bị vô hiệu nếu doanh nghiệp thỏa thuận trái luật.

Các lỗi điển hình:

Mức lương ghi trong hợp đồng thấp hơn lương tối thiểu vùng
Thỏa thuận người lao động tự đóng phần bảo hiểm xã hội của doanh nghiệp
Cơ cấu lương được thiết kế để giảm mức đóng bảo hiểm
Điều khoản phạt tiền khi đi muộn hoặc vi phạm nội quy
Lương làm thêm giờ trả thấp hơn mức quy định

Hậu quả

Chỉ điều khoản bị vô hiệu, hợp đồng vẫn có hiệu lực
Doanh nghiệp phải truy đóng bảo hiểm và truy trả tiền lương thiếu
Có thể bị xử phạt theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP

Ví dụ:

Một công ty ghi lương cơ bản dưới mức tối thiểu vùng nhưng cộng phụ cấp cho đủ tổng thu nhập. Điều khoản mức lương cơ bản bị vô hiệu và doanh nghiệp phải điều chỉnh lại, đồng thời truy đóng bảo hiểm theo mức lương mới.

5. Vô hiệu liên quan đến thử việc và đào tạo nghề

Lỗi trong thử việc

Thử việc quá thời gian tối đa được phép
Lương thử việc thấp hơn 85%
Yêu cầu thử việc với hợp đồng dưới 1 tháng

Điều khoản sai sẽ bị vô hiệu và thời gian vượt quá được tính như thời gian làm việc chính thức.

Lỗi trong đào tạo nghề

Doanh nghiệp chỉ được yêu cầu bồi hoàn chi phí đào tạo khi:

Có chứng từ hợp lệ
Nội dung đào tạo phát sinh chi phí thực tế
Thời gian cam kết làm việc tương ứng với giá trị đào tạo

Những cam kết bồi hoàn không hợp lý hoặc không có chứng từ đều bị coi là vô hiệu.

Ví dụ:

Một buổi đào tạo miễn phí do đối tác tổ chức nhưng doanh nghiệp yêu cầu bồi hoàn 20 triệu nếu nhân viên nghỉ trước hạn. Điều khoản này có nguy cơ vô hiệu vì chi phí đào tạo không phát sinh thực tế.

6. Thẩm quyền tuyên vô hiệu và hậu quả pháp lý

Ai được quyền tuyên vô hiệu?

Chỉ Tòa án nhân dân có thẩm quyền tuyên hợp đồng lao động vô hiệu
Thanh tra lao động chỉ xử phạt, không có quyền tuyên vô hiệu

Khi hợp đồng bị tuyên vô hiệu

Vô hiệu từng phần: sửa đổi điều khoản sai và áp dụng quy định pháp luật cho phần vi phạm
Vô hiệu toàn bộ: doanh nghiệp vẫn phải thanh toán lương, bảo hiểm cho thời gian người lao động đã làm việc

Trách nhiệm của doanh nghiệp

Khắc phục đầy đủ hậu quả tài chính
Điều chỉnh lại quy trình ký hợp đồng
Lưu trữ hồ sơ ủy quyền rõ ràng để tránh tranh chấp

Hợp đồng lao động chỉ thực sự có giá trị khi được giao kết đúng thẩm quyền và đúng quy định pháp luật. Việc chủ động rà soát hợp đồng, chuẩn hóa điều khoản và nắm rõ các trường hợp vô hiệu giúp doanh nghiệp tránh rủi ro tranh chấp và bảo vệ người lao động tốt hơn. Người lao động cũng nên hiểu các quy định này để tự bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình ngay từ thời điểm ký kết hợp đồng.

LÊ ÁNH HR - Nơi đào tạo hành chính nhân sự uy tín nhất hiện nay, đã tổ chức thành công rất nhiều khóa học thuộc lĩnh vực quản trị hành chính nhân sự từ cơ bản đến chuyên sâu, học viên có thể tham khảo thêm: