Các Khoản Thu Nhập Chịu Thuế TNCN Và Trường Hợp Được Miễn

Các Khoản Thu Nhập Chịu Thuế TNCN Và Trường Hợp Được Miễn là nội dung mà bất kỳ cá nhân nào có phát sinh thu nhập đều cần nắm rõ để đảm bảo tuân thủ pháp luật và tránh rủi ro khi quyết toán thuế.

Theo quy định hiện hành, không phải mọi khoản thu nhập đều bị đánh thuế; bên cạnh các khoản bắt buộc kê khai và nộp thuế, pháp luật cũng quy định rõ các trường hợp được miễn nhằm giảm gánh nặng tài chính và tạo sự công bằng.

Việc phân biệt chính xác đâu là thu nhập chịu thuế, đâu là khoản được miễn sẽ giúp người nộp thuế chủ động hơn trong quản lý tài chính cá nhân cũng như quyền lợi hợp pháp của mình.

I. 10 Nhóm Thu Nhập Chịu Thuế TNCN Theo Quy Định

Thu nhập chịu thuế TNCN được định nghĩa là tổng thu nhập mà cá nhân nhận được từ các nguồn khác nhau, thuộc đối tượng phải nộp thuế theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Đây là cơ sở ban đầu để cơ quan thuế và người nộp thuế xác định nghĩa vụ tài chính của mình đối với ngân sách nhà nước. Về cơ bản, trước khi áp dụng các khoản giảm trừ (như giảm trừ gia cảnh, các khoản đóng góp từ thiện...), tất cả các khoản thu nhập thuộc danh mục chịu thuế đều phải được kê khai đầy đủ.

Theo quy định tại Thông tư 111/2013/TT-BTC, có 10 nhóm thu nhập chính phải chịu thuế TNCN:

Thu nhập từ tiền lương, tiền công: Đây là nhóm thu nhập phổ biến và phức tạp nhất, bao gồm lương, phụ cấp, trợ cấp, thưởng và các lợi ích khác.

Thu nhập từ kinh doanh: Bao gồm thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ của cá nhân, hộ kinh doanh và thu nhập từ hoạt động hành nghề độc lập (luật sư, kế toán, kiến trúc sư...).

Thu nhập từ đầu tư vốn: Là các khoản lợi tức cổ phần, lãi tiền cho vay, lợi tức từ góp vốn kinh doanh.

Thu nhập từ chuyển nhượng vốn: Thu nhập phát sinh khi cá nhân chuyển nhượng phần vốn góp trong các công ty hoặc chuyển nhượng chứng khoán.

Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản: Bao gồm thu nhập từ việc bán nhà, chuyển nhượng quyền sử dụng đất và các tài sản gắn liền với đất.

Thu nhập từ trúng thưởng: Các khoản tiền hoặc hiện vật nhận được từ trúng thưởng xổ số, các chương trình khuyến mại, cá cược, casino.

Thu nhập từ bản quyền: Các khoản phí nhận được từ việc chuyển giao, chuyển quyền sử dụng các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ.

Thu nhập từ nhượng quyền thương mại: Thu nhập cá nhân nhận được khi cho phép một bên khác kinh doanh sản phẩm, dịch vụ dưới thương hiệu của mình.

Thu nhập từ thừa kế: Áp dụng đối với các tài sản là chứng khoán, phần vốn góp, bất động sản và các tài sản khác phải đăng ký quyền sở hữu.

Thu nhập từ nhận quà tặng: Tương tự như thừa kế, áp dụng cho các tài sản phải đăng ký quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng.

>>>>> Xem nhiều: Khóa học hành chính nhân sự ở Hà Nội

II. Các Khoản Thu Nhập Chịu Thuế từ Tiền Lương, Tiền Công

Trong 10 nhóm trên, thu nhập từ tiền lương, tiền công là nguồn thu nhập chính của đại đa số người lao động và cũng là nhóm có nhiều quy định chi tiết nhất. Việc hiểu rõ cấu thành của nhóm này là yếu tố then chốt để tính thuế chính xác. Về cơ bản, mọi khoản lợi ích mà người lao động nhận được từ người sử dụng lao động, dù bằng tiền hay không bằng tiền, đều có khả năng được xem là thu nhập chịu thuế.

Các khoản này bao gồm:

Tiền lương, tiền công và các khoản có tính chất tiền lương: Đây là khoản tiền cố định hàng tháng mà người lao động nhận được, bao gồm cả lương theo thời gian, lương khoán sản phẩm.

Các khoản phụ cấp, trợ cấp: Hầu hết các khoản phụ cấp như phụ cấp chức vụ, phụ cấp trách nhiệm... đều bị tính thuế. Tuy nhiên, một số khoản đặc thù sẽ không bị tính thuế hoặc được miễn (sẽ được phân tích ở phần sau).

Tiền thù lao dưới các hình thức: Bao gồm tiền hoa hồng bán hàng, tiền môi giới, tiền tham gia các dự án, hội đồng, tiền dịch vụ...

Tiền thưởng: Mọi khoản tiền thưởng bằng tiền hoặc không bằng tiền đều phải chịu thuế. Điều này bao gồm thưởng lễ, Tết, thưởng cuối năm, thưởng hiệu suất (KPIs), thưởng sáng kiến... Kể cả khi doanh nghiệp thưởng bằng sản phẩm, dịch vụ, giá trị của phần thưởng đó cũng sẽ được quy đổi ra tiền để tính thuế.

Các khoản lợi ích khác (benefits): Đây là phần dễ gây nhầm lẫn nhất. Pháp luật quy định các khoản lợi ích bằng tiền hoặc không bằng tiền mà doanh nghiệp trả cho người lao động đều là thu nhập chịu thuế. Ví dụ điển hình:

Tiền thuê nhà: Nếu doanh nghiệp trả thay tiền thuê nhà cho nhân viên, khoản này sẽ bị tính vào thu nhập chịu thuế, nhưng không vượt quá 15% tổng thu nhập chịu thuế (chưa bao gồm tiền thuê nhà).

Phí hội viên và chi phí dịch vụ khác: Các khoản như thẻ golf, thẻ tập gym, thẻ thành viên câu lạc bộ... nếu do công ty chi trả và ghi đích danh cá nhân hưởng thụ thì sẽ bị tính thuế.

Chi phí du lịch, nghỉ mát: Nếu công ty tổ chức cho toàn thể nhân viên đi du lịch chung thì không tính thuế. Nhưng nếu chi trả một khoản tiền du lịch cố định vào lương hoặc đưa voucher cho cá nhân tự sử dụng, khoản đó sẽ là thu nhập chịu thuế.

Các Khoản Thu Nhập Chịu Thuế TNCN Và Trường Hợp Được Miễn

III. 15 Khoản Thu Nhập Được Miễn Thuế TNCN

Miễn thuế TNCN là một chính sách nhân văn của nhà nước, nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính cho người dân trong một số trường hợp đặc biệt hoặc khuyến khích các hoạt động có ích cho xã hội. Cần phân biệt rõ, đây là những khoản thu nhập về bản chất vẫn thuộc nhóm chịu thuế, nhưng được pháp luật cho phép không phải nộp thuế.

Dưới đây là 15 khoản thu nhập được miễn thuế TNCN tiêu biểu theo quy định hiện hành:

• Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản giữa những người thân: Bao gồm chuyển nhượng giữa vợ với chồng; cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ; cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi; cha chồng, mẹ chồng với con dâu; cha vợ, mẹ vợ với con rể; ông bà nội/ngoại với cháu nội/ngoại; anh, chị, em ruột với nhau.
• Thu nhập từ chuyển nhượng nhà ở, đất ở duy nhất: Cá nhân chỉ có một nhà ở, quyền sử dụng đất ở duy nhất tại Việt Nam sẽ được miễn thuế khi chuyển nhượng, với điều kiện đã sở hữu tối thiểu 183 ngày và chuyển nhượng toàn bộ.
• Thu nhập từ giá trị quyền sử dụng đất được Nhà nước giao.
• Thu nhập từ thừa kế, quà tặng là bất động sản giữa những người thân (như đã liệt kê ở mục 1).
• Thu nhập của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, làm muối, nuôi trồng, đánh bắt thủy sản chưa qua chế biến.
• Thu nhập từ chuyển đổi đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân được Nhà nước giao để sản xuất.
• Thu nhập từ lãi tiền gửi tại ngân hàng, tổ chức tín dụng.
• Thu nhập từ lãi hợp đồng bảo hiểm nhân thọ.
• Thu nhập từ kiều hối do người thân từ nước ngoài gửi về.
• Phần tiền lương, tiền công làm việc ban đêm, làm thêm giờ được trả cao hơn so với tiền lương làm việc ban ngày, làm trong giờ theo quy định của Bộ luật Lao động.

Ví dụ: Lương làm thêm giờ là 150%, thì 50% được trả cao hơn sẽ được miễn thuế.

• Lương hưu do Quỹ bảo hiểm xã hội chi trả.
• Học bổng nhận được từ ngân sách nhà nước hoặc từ các tổ chức trong và ngoài nước theo chương trình hỗ trợ khuyến học.
• Thu nhập từ bồi thường hợp đồng bảo hiểm con người, tiền bồi thường tai nạn lao động.
• Thu nhập nhận được từ các quỹ từ thiện, nhân đạo.
• Thu nhập từ cổ tức của cá nhân từ việc góp vốn vào doanh nghiệp sau khi doanh nghiệp đã nộp thuế thu nhập doanh nghiệp.

»»» Tham khảo: 

• Hướng Dẫn Đăng Ký Tham Gia BHXH Điện Tử Cho Doanh Nghiệp
• Các Chế Độ BHXH Bắt Buộc Người Lao Động Được Hưởng
• Cách Tách Phụ Cấp Để Tối Ưu Chi Phí BHXH Cho Doanh Nghiệp
• Hợp Đồng Thử Việc Có Phải Đóng BHXH Không
• 7 Sai Lầm Khi Làm BHXH Cho Nhân Viên Mới Vào Làm

IV. Các Khoản Phụ Cấp, Trợ Cấp Không Tính Thuế

Đây là một điểm cực kỳ quan trọng mà cả bộ phận nhân sự và người lao động cần nắm vững. Khác với "thu nhập miễn thuế", đây là các khoản phúc lợi không bị cộng vào tổng thu nhập để tính thuế ngay từ đầu. Việc doanh nghiệp áp dụng đúng các khoản này sẽ giúp tối ưu hóa thu nhập thực nhận cho người lao động một cách hợp pháp. Nếu chi vượt mức quy định, phần vượt đó sẽ bị tính thuế.

Các khoản này bao gồm:

• Tiền ăn trưa, ăn giữa ca: Mức chi không vượt quá 730.000 đồng/người/tháng. Nếu doanh nghiệp tự tổ chức bữa ăn hoặc cung cấp suất ăn thì toàn bộ chi phí được miễn.
• Phụ cấp trang phục: Không vượt quá 5.000.000 đồng/người/năm. Nếu nhận bằng hiện vật (quần áo đồng phục) thì được miễn toàn bộ.
• Tiền công tác phí: Bao gồm chi phí đi lại, ăn ở, phụ cấp lưu trú trong thời gian công tác, được miễn theo mức quy định trong quy chế tài chính của công ty.
• Phụ cấp xăng xe, điện thoại: Được miễn theo mức khoán chi quy định trong quy chế của công ty, có chứng từ hợp lý.
• Chi phí đưa đón nhân viên từ nơi ở đến nơi làm việc và ngược lại.
• Các khoản chi đám hiếu, hỉ cho bản thân và gia đình người lao động (theo mức khoán chi quy định trong quy chế của công ty).
• Trợ cấp chuyển vùng một lần đối với người nước ngoài đến cư trú tại Việt Nam và người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài.
• Hỗ trợ chi phí khám chữa bệnh hiểm nghèo cho bản thân người lao động và người thân của họ.
• Phụ cấp cho các ngành nghề độc hại, nguy hiểm hoặc làm việc tại các vùng kinh tế đặc biệt khó khăn.

V. Phân Biệt 3 Nhóm Thu Nhập Quan Trọng

Để dễ hình dung, chúng ta có thể xem quá trình tính thuế như một bộ lọc 3 lớp. Việc phân biệt rõ ràng 3 khái niệm này giúp xác định chính xác số thuế phải nộp.

Thu Nhập Chịu Thuế (TNCT): Đây là tổng "đầu vào" của bạn. Mọi khoản thu nhập từ 10 nhóm đã nêu (lương, thưởng, kinh doanh...) đều được gom vào đây. Đây là con số lớn nhất và là cơ sở ban đầu.

Ví dụ: Lương tháng 25 triệu, thưởng Tết 50 triệu. Tổng TNCT là 75 triệu.

Thu Nhập Miễn Thuế: Sau khi có tổng thu nhập chịu thuế, bạn sẽ "lọc" ra những khoản được miễn theo chính sách.

Ví dụ: Trong tháng, ngoài lương thưởng, bạn có nhận thêm 10 triệu tiền lãi tiết kiệm ngân hàng. Khoản 10 triệu này là thu nhập miễn thuế, không cần cộng vào để tính thuế.

Các khoản không tính vào TNCT: Đây là những khoản phúc lợi đặc biệt, không được tính vào "đầu vào" ngay từ đầu.

Ví dụ: Lương của bạn là 25 triệu, ngoài ra bạn nhận thêm 730.000đ phụ cấp ăn trưa. Tổng thu nhập là 25.730.000 đồng. Khi tính thuế, khoản phụ cấp ăn trưa (730.000đ) sẽ được loại trừ, phần thu nhập chịu thuế từ lương còn lại là 25.000.000 đồng.

VI. Hướng Dẫn Tính Thuế TNCN

Nắm vững lý thuyết là bước đầu tiên, nhưng việc áp dụng vào thực tế mới thực sự quan trọng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách tính thuế TNCN từ tiền lương, tiền công qua một ví dụ cụ thể.

Công thức chung: Thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế x Thuế suất

Trong đó:

• Thu nhập tính thuế = Thu nhập chịu thuế - Các khoản giảm trừ
• Các khoản giảm trừ bao gồm:

Giảm trừ gia cảnh: 11 triệu đồng/tháng cho bản thân và 4,4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc.

Các khoản bảo hiểm bắt buộc: BHXH (8%), BHYT (1.5%), BHTN (1%).

Các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo, khuyến học (nếu có).

Thuế suất: Áp dụng theo biểu thuế lũy tiến từng phần gồm 7 bậc.

Ví dụ:

Bà Lan có tổng thu nhập từ lương là 30.000.000 đồng/tháng. Bà có 1 người phụ thuộc (con nhỏ) và không có khoản đóng góp từ thiện nào.

Bước 1: Xác định thu nhập chịu thuế.

Thu nhập chịu thuế của bà Lan là 30.000.000 đồng.

Bước 2: Tính các khoản bảo hiểm bắt buộc.

Tổng tỷ lệ đóng: 8% + 1.5% + 1% = 10.5%.

Số tiền phải đóng: 30.000.000 x 10.5% = 3.150.000 đồng.

Bước 3: Xác định các khoản giảm trừ.

Giảm trừ bản thân: 11.000.000 đồng.

Giảm trừ người phụ thuộc: 4.400.000 đồng.

Giảm trừ bảo hiểm bắt buộc: 3.150.000 đồng.

Tổng giảm trừ: 11.000.000 + 4.400.000 + 3.150.000 = 18.550.000 đồng.

Bước 4: Tính thu nhập tính thuế.

Thu nhập tính thuế = 30.000.000 - 18.550.000 = 11.450.000 đồng.

Bước 5: Áp dụng biểu thuế và tính số thuế phải nộp.

Thu nhập 11.450.000 đồng thuộc bậc 2 (trên 5 triệu đến 10 triệu) và bậc 3 (trên 10 triệu đến 18 triệu).

Thuế bậc 1 (đến 5 triệu): 5.000.000 x 5% = 250.000 đồng.

Thuế bậc 2 (phần trên 5 triệu đến 10 triệu): (10.000.000 - 5.000.000) x 10% = 500.000 đồng.

Thuế bậc 3 (phần còn lại): (11.450.000 - 10.000.000) x 15% = 217.500 đồng.

Tổng thuế TNCN phải nộp: 250.000 + 500.000 + 217.500 = 967.500 đồng.

Hy vọng bài viết của leanh.edu.vn về Các Khoản Thu Nhập Chịu Thuế TNCN Và Trường Hợp Được Miễn sẽ hữu ích với bạn đọc.

Việc nắm vững các khoản thu nhập chịu thuế TNCN, các trường hợp được miễn thuế và các khoản phúc lợi không tính thuế là một kỹ năng tài chính cá nhân và nghiệp vụ nhân sự thiết yếu. Sự minh bạch và chính xác trong vấn đề này không chỉ giúp người lao động bảo vệ quyền lợi, tối đa hóa thu nhập thực nhận mà còn giúp doanh nghiệp xây dựng một môi trường làm việc công bằng, chuyên nghiệp và tuân thủ pháp luật.

Đối với người lao động: Hãy chủ động tìm hiểu, đối chiếu bảng lương hàng tháng và lưu giữ các chứng từ liên quan để phục vụ cho việc quyết toán thuế cuối năm một cách thuận lợi.

Đối với doanh nghiệp (HR): Cần xây dựng một quy chế lương thưởng, phúc lợi rõ ràng, minh bạch, trong đó nêu chi tiết các khoản chi trả và cách tính thuế. Điều này không chỉ giúp tránh các rủi ro pháp lý mà còn là một yếu tố quan trọng để thu hút và giữ chân nhân tài.

Lê Ánh HR - Nơi đào tạo hành chính nhân sự uy tín nhất hiện nay, đã tổ chức thành công rất nhiều khóa học hành chính nhân sự tại Hà Nội/TPHCM và Online, khóa học C&B, khóa học C&B chuyên sâu, khóa học bảo hiểm xã hội, khóa học thuế TNCN chuyên sâu, khoá học chuyên viên tuyển dụng, khóa học xây dựng ứng dụng KPI và BSC khóa học quản trị hành chính văn phòng ... và hỗ trợ kết nối tuyển dụng cho hàng nghìn học viên.

Để biết thông tin chi tiết, bạn vui lòng liên hệ với chúng tôi theo số hotline: 0904.84.8855 để được tư vấn trực tiếp về các khoá học này.

Ngoài các khóa học hành chính nhân sự chất lượng thì trung tâm Lê Ánh còn cung cấp các khóa học kế toán online - offline, khóa học xuất nhập khẩu online/offline chất lượng tốt nhất hiện nay.

Thực hiện bởi: LÊ ÁNH HR - TRUNG TÂM ĐÀO TẠO NGHIỆP VỤ HÀNH CHÍNH NHÂN SỰ SỐ 1 VIỆT NAM